Roman Polanski – Chinatown

Met dank aan A.F.Th. van der Heijden die de afgelopen weken gastschrijver was aan de TU Delft. De tweede avond als gastschrijver keken we samen met A.F.Th. naar de film ‘Chinatown’ en vrijdagavond bekeek ik de film nog eens in huiselijke kring.

Zeker als je een tweede keer naar de film kijkt, barst de film van de vooruitwijzingen die ieder op hun beurt pas later in de film betekenis krijgen. De belangrijkste:

Evelyn: Why the bad luck [in Chinatonw]?
Jake: I was trying to keep someone from being hurt. I ended up making sure that she was hurt.
Evelyn: Cherchez la femme? Was there a woman involved?
Jake: Of course.
Evelyn: Dead?
Jake: –

Maar ook:

• De bril die Noah Cross gebruikt. De bril in de vijver heeft dezelfde oortjes.
• Het hoofd van Evelyn op de claxon; verwijzend naar de onverwachte ontknoping.

Maar om het nu (met A.F.Th. en Theo van Gogh) de beste film ooit te noemen? Dat gaat me te ver. Er zitten bijzonder leuke shots in (bijvoorbeeld: Evelyn die onverstoorbaar luistert naar een grap van Jake of de secretaresse die zich opwindt over het gedrag van Jake), maar buiten het slot dat te denken geeft, is het toch een doorsnee verhaal. Toch een paar memorabele punten:

• In de buurt van Sharon Tate, de vermoorde vrouw van Roman Polanski, werd een bril gevonden. Tot vandaag is nog steeds niet duidelijk van wie die bril was. A.F.Th. schrijft er in zijn ‘Schervengericht’ natuurlijk een wonderlijk passend verhaal bij, maar sluitend bewijs, dat leidde naar de eigenaar van de bril, is nooit gevonden. Polanski hoopte diep in zijn hart natuurlijk dat de moord op zijn vrouw zou worden opgelost (dat is uiteindelijk ook gebeurd), maar dat een bril zowel bij de moord van zijn vrouw als in deze film als richtingwijzer naar de moordenaar zo belangrijk zijn geweest, dat kan natuurlijk geen toeval zijn geweest. Hoopte hij dat de bril net als in de film tot de definitieve ontknoping in het onderzoek naar de moord op Sharon zou leiden?
• Om meerdere redenen – betoogt A.F.Th. in een interview (voor een link zie hieronder) en zette hij uiteen in zijn lezingen aan de TU Delft – voldoet de film van Polanski niet aan ‘Het geheim van Hollywood’ (een boek van Paul Ruven en Marian Batavier dat in 2007 verscheen). Met name de ontknoping is daar een voorbeeld van. Het past niet dat de vader die ook opa blijkt te zijn z’n klauwen ongehinderd uit kan strekken naar z’n jongste dochter terwijl z’n oudste dochter (de moeder van z’n jongste dochter) niet meer in kan grijpen. Het mag toch niet zo zijn dat z’n jongste dochter hem een nog jongere dochter baart?

Maar zoals we helaas weten: soms wordt een film ingehaald door de realiteit. Hoe gek je het tenslotte ook bedenkt, in de praktijk van alledag kom je nog gekkere dingen tegen. Dat laatste was het thema van de laatste Vermeerlezing van A.F.Th. Zou je synchroniciteit (het gekkere dan gek uit de dagelijkse realiteit; de libelle die ’toevallig’ door een stapel ‘Libelles’ wordt gedood) binnen mogen voeren in de literatuur? Synchroniciteit speelt in de boeken van A.F.Th. een belangrijke rol (dat gebeurt meer in de literatuur). Maar, hoewel A.F.Th. deze film had geselecteerd om samen naar te kijken, synchroniciteit speelt in deze film geen enkele rol. Voor toeval (of het tegendeel daarvan) moet je toch echt bij Magnolia van Anderson zijn.

Link over het gastschrijverschap van A.F.Th. van der Heijden:

• Interview met A.F.Th. over onder andere Chinatown: http://www.joostpanhuysen.nl/schrijverAFTH2.html.