Sarah Mathilde Domogala – Alles wat we wilden

Sarah Mathilde Domogala – Alles wat we wilden (2010)

Wat moeten we toch een hoop; voor elkaar, maar vooral van onszelf.

Van Henri Nouwen hoorde/zag ik op aanreiken van een vriend twee jaar geleden een prachtige preek rondom de nogal relevante vraag aan wie of wat je je identiteit ontleent. Nouwen wijst erop dat velen – tot wie hij tot zijn spijt zelf ook maar al te vaak behoort – hun identiteit ontlenen aan wat zij hebben, aan wat zij doen en aan wat andere mensen daarvan vinden. Jezus – vertelt Nouwen – ontleende zijn identiteit niet daaraan, maar aan de relatie met zijn Vader en aan wat die van hem verwachtte.

Vanavond moest ik aan die preek terugdenken. Op aanreiken van twee collega’s zag ik vanavond de documentaire Alles wat we wilden van Sarah Mathilde Domogala (vorige week bij de VPRO uitgezonden). Wat zijn onze verwachtingen toch hoog gespannen…. Aan het begin van de documentaire wordt Mike Mills geciteerd: “All We ever wanted was everything“. Tegenwoordig hebben dromen geen grenzen meer en lijken de keuze- en realisatiemogelijkheden onbeperkt. Maar langzamerhand komen ook de twintigers er achter dat ze in zichzelf de grenzen vinden van hun bestaan; de mogelijkheden zijn niet oneindig. Maar dat voelt alsof je een grote kubus in een prachtige bol stopt: dat past niet! Paniek, angst, slapeloosheid en uiteindelijk de anti-depressiva kanaliseren dat. Maar terecht beseft één van die bijna-dertigers – Emiel (29) – dat die pillen niet het echte probleem oplossen. Misschien heeft Niki (28) dat nog wel het beste door. Ik verwacht zoveel van mezelf… Ja, deze documentaire is inderdaad de moeite waard om eens te bekijken. Wat een ellende en wat een pijn als gevolg van die identiteitscrisis: ben ik wel wie ik wil zijn? Bereik ik wel de kern van mijn bestaan, als ik doe wat ik doe, omdat anderen en ikzelf dat van mij verwachten? Vragen van alle tijden zou ik zeggen…

Natuurlijk wordt dat door elke generatie onderkend en als probleem ervaren. Met een schuin oog kijkt Niki naar de vijftigers die vast met een weemoedig oog meekijken en denken: ach, meissie, doe nog wat meer ervaring op en alles krijgt vanzelf z’n plekkie… Zelf beseft ze dat ze als vijftiger ook anders tegen haar leven aan zou kijken (ze hoopt dat in ieder geval) en natuurlijk krijgt alles dan een ander plekje.

Maar is er wel zoveel verschil tussen de verschillende generaties? Afgelopen zaterdag las ik daarover een aardig achtergrondartikel in Trouw. De zakelijkheid van de ene generatie (van na de woelige jaren zestig; de generatie x) is een heel andere waarde of drijfveer dan de saamhorigheid van de babyboomers die veel eerder dan hen geboren werden. Maar heeft de een het gemiddeld nou moeilijker dan de ander? Iedere generatie heeft niet alleen zijn eigen waarden en normen (waar we jaloers op zijn of waarvan we juist dolblij zijn dat we ons niet aan hun waarden hoeven te conformeren), maar ook zijn geheel eigen uitdagingen. De druk lijkt wel steeds groter te worden en deze documentaire zegt dat de generatie van Niki en Emiel daar een dik probleem mee heeft. Dat geloof ik en ik zal de laatste zijn om dat te bagatelliseren. Anti-depressiva slikken doe je niet zomaar. Dat is geen hype.

Toch zie ik dat ook de generatie van mijn ouders (geboren in 1932) niet gelukkig is. Dezelfde Henri Nouwen van de preek hierboven heeft daar een prachtig boekje over geschreven: Levensloop en vervulling. Wij negeren onze ouders – is zijn boodschap – en nemen ze niet serieus meer mee in de nieuwe vaart van de volken: dat snappen ze toch niet. Nouwen pleit voor gelijkwaardigheid tussen de verschillende generaties; hoe verschillend ze van karakter misschien ook mogen zijn.

Maar ondertussen zie ik ook bij de generatie van mijn vader en moeder psychische moeheid ontstaan. M’n vader wil niet achter de geraniums, maar heeft hij een andere keuze (laat ik hem een andere keuze)? M’n moeder wil zorgen, kan dat niet meer en ervaart dat als falen. Er is niet eerder voor hen een generatie geweest die zolang heeft geleefd (met een gemiddelde levensverwachting van 75+ voor mannen en 80+ voor vrouwen). Een paar jaar geleden las ik daarover een artikel in Trouw (helaas kan ik het niet meer terugvinden). Ze leven lang, maar de gaten in hun netwerk worden steeds groter en ze blijven alleen achter. Dat is wat er voor mijn waarneming inderdaad met hen aan de hand is en waar zij moeite mee hebben.

Maar stel dat Domogala de vragen aan mij en aan mijn generatie had gesteld. De beelden hadden er vast anders uitgezien. Volgens Trouw ben ik geboren tussen twee generaties. Ik voel niet echt dat ik ergens bijhoor. Ben ik gelukkig? Zijn mijn leeftijdgenoten dat? Op Facebook, Hyves, Myspace, MSN of Twitter doen we ons net zo goed als de twintigers anders – mooier? – voor dan we zijn. En degenen die Twitter en Facebook net niet meer hebben gehaald (te moeilijk, te veel gedoe, wat moet ik daarmee?): doen zij zich voor als hun avatar of laten zij hun werkelijke ik zien? Hebben zij wel hun ware identiteit ontdekt? Ik weet het niet.

Kortom: meer vragen dan antwoorden. Het helpt mij om die vragen in de nabijheid van God te stellen. Of ik antwoorden krijg op al die vragen? Nee hoor (daar hoef je je dus geen zorgen meer over te maken; ik weet het niet beter dan jij). Maar ik heb het gevoel dat ik daarmee dichter bij de kern van mijn identiteit geraak en dat is wel wat mij helpt om steeds meer vrede te krijgen met mijn eigen grenzen en onmogelijkheden en die beperkingen te accepteren. Ik hoef steeds minder te voldoen aan wat ik van mezelf allemaal moet en aan wat ik denk dat anderen van mij verwachten. Dat helpt me om tevreden te zijn of te worden met wat ik krijg. En eerlijk gezegd: daar heb ik natuurlijk ook (nog) niet echt over te klagen.

2 reacties to “Sarah Mathilde Domogala – Alles wat we wilden

  • Ria,

    Mooie, waardevolle aanvulling op m’n blog. Dank je.

    Karel J.

  • Angst voor vrijheid, een boek van Fromm.

    Nooit gelezen, te moeilijk, maar het lijkt me van toepassing op deze jonge mensen.

    Niets ligt nog vast. Vroeger kreeg je verkering, trouwde, kinderen kwamen. De kerk, het werk, de buurvrouw. In de zomer op de fiets naar het strand. Nauwelijks eisen. Wat viel er te eisen? Nu krijg je al in oktober de vraag wat je met de kerst gaat doen. En elke maandag: Hoe was je weekend? Waar ga je heen met vakantie? Doe je niet eens aan sport?? Enz. Wrrrr! Probeer er eens ‘niet bij te horen!’ Zeg ‘nee!’ tegen alle sociale eisen die je je laat aanleunen. Durf lelijk te zijn en uit de mode, durf lui te zijn, durf niets te moeten. Ontdek eindelijk eens wie je zelf bent en wat je zelf wilt.

    Tegenwoordig hoor ik zelfs oudjes vertellen hoe druk ze het wel niet hebben. Zit er ooit wel eens iemand op de bank alleen maar naar de wolken te kijken, urenlang? Is er nog iemand die zich vredig voelt, iemand die niet, zodra de benen buiten bed steken, het opgejaagde gevoel krijgt iets te moeten willen met deze mooie zonnig dag, niet omdat ze dat zelf willen, maar omdat ze straks weer een verhaal moeten hebben?? Je zou de mensen bijna een uitgestippelt leven toewensen, waarin alles van te voren vastligt, en waarin ze niet verdwalen in een oneindige ruimte zonder grenzen of houvast. De documentaire was prachtig, maar shockerend.

    Ik wens deze mooie en getalenteerde jongelui veel goeds toe en vooral: vrede met zichzelf en de wereld.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.