In memoriam: Roy Spanjers

Een toespraak tijdens de uitvaart van Roy Spanjers

Tijdens zijn uitvaart sprak ik in een toespraak mijn bewondering voor Roy Spanjers niet onder stoelen of banken. Maar hij laat tegelijkertijd een gat achter dat bijna niet in woorden is te vatten. Daarom bestaat de kern van mijn toespraak uit een gedicht. Want in een gedicht kan ik tenminste nog iets uitdrukken van wat ik mis nu hij er niet meer is.

Roy Spanjers en de systemen

Nee. Ik sta hier niet namens De Haagse. Want onze vriendschap had ons al in 1996 losgeweekt van die hogeschool. Bovendien slurpte het systeem bij Die Haagse hem de laatste jaren leeg. Roy paste niet in systemen. Daar stierven zijn idealen en zijn creativiteit een stille dood. Maar met studenten bleef het tot het bittere einde goed.

Roy Spanjers als docent

En dat is ten diepste wat onze kinderen zich van hem herinneren. Ze kregen bijles van hem. En mijn jongste dochter zei het zo: hij peuterde net zolang in m’n hoofd totdat hij wist waar de pijn zat. En dan leidde hij me weg van die pijn en begreep je eindelijk waar het om ging. Maar De Haagse waardeerde niet in hem wie hij was: een docent die begreep hoe het werkte met studenten; die hen kon volgen en als het nodig was de weg kon wijzen. Roy was de beste docent die ik ooit heb gekend.

Roy Spanjers als mijn soulmate en hoe we het over God hadden

Maar hij was ook mijn soulmate. En peuteren was wat hij deed; ook bij mij. Hij groef tot hij het begreep. Vaak had hij aan één woord genoeg en ik aan het zijne. Maar als het over God ging begreep hij niet hoe zo’n weldenkend mens als ik aan God kon doen. Hij bleef ernaar vragen en ik vermoed dat hij het pas een paar maanden geleden doorhad; toen hij nog verder peuterde en het kwartje eindelijk leek te vallen. Toen was hij tevreden. Toen accepteerde hij het.

Een gedicht

Maar wat moet je er verder over zeggen als woorden 10.000 km tekort lijken te schieten; als woorden de lading niet lijken te dekken? Dank je, Joosje. Je bracht me op een idee en ik schreef een gedicht en noemde het ‘Roy Spanjers’.

Roy Spanjers

De grote winst van zijn dood is
Dat mijn gevoel voor Roy
Nooit meer afgewisseld zal worden
Door het lelijke dat het leven ons soms ook bezorgde.

Maar wat had ik er oneindig veel voor over gehad,
Als we die winst nog even uit hadden kunnen stellen,
Als we hadden kunnen bestaan van de rente
Die het leven steeds ook aan ons uitbetaalde.

De tijd was op.
De ‘tot zondag’ van vrijdagavond
Werd stilletjes bevroed, maar driftig ontkend, een tot nooit meer ziens;
Buik, hart en hoofd in intense chaos achterlatend.

Want: nooit meer met hem onderweg naar Mainz.
Nimmermeer mijmeren bij de hemelsblauwe ramen van Marc Chagall.
Stop dat zwerven maar door de Stephanskirche;
Met het blauw kruis van Chagall boven een open deur.

Het hoeft niet meer: dat ellenlange luisteren naar die Duitse pastoor.
Nooit meer Roy’s afgezaagde en telkens herhaalde grap over mijn slechte Duits.
Nooit meer de vraag waarom ik nou eigenlijk aan God doe.
Want zijn nieuwsgierigheid is met hem heengegaan

Ook nooit meer terug uit Lille,
Ik brakend achterin de auto en hij achter het stuur
Waarna hij mij thuis als pakketje afleverde en zei:
“Hij is een beetje kapot”.

Nooit meer met caravan en bagage naar Charleroi
(Karel en Roy las hij daarin; zonder twijfel zijn woordspeling).
Nooit meer aan tafel bij Le Roy d’Espagne
Of intens gelukkig blikkend over de heuvels van de Ardennen

Maar ook nooit meer met gekromde tenen wachten
Op de ontploffing van een getergde agent
Toen Roy vernietigend opmerkte
Dat “hij het zeker wel jammer vond dat hij niets tegen ons kon vinden…”

Ik zal me ook nooit meer als een jojo onveilig en toch weer veilig voelen,
Toen hij met NLP in z’n genen de leider eruit pikte en hem imiteerde.
Ik voelde wat er gebeurde en begreep het niet,
Maar hij legde het me later geduldig uit; ook een beetje trots.
Natuurlijk! Zo doe je dat.

Nooit meer zeventig
Nooit meer altijd bij me
Alleen nog maar een prachtige en beklijvende herinnering
Die ik in mijn buik, hart en hoofd heb opgeborgen
En koester.

Roy Spanjers en onze muziek

De laatste jaren vonden we elkaar gelukkig ook nog in een andere taal; de muziek. Ik legde hem nieuwe muziek voor. Hij analyseerde technisch wat ik voelde. Er stonden alweer nieuwe platen voor hem klaar; om samen naar te luisteren. Ik zal er alleen mee verder moeten, want naast hem had ik niemand die onze nieuwe taal zo begreep als hij.

Gelukkig vroeg ik Roy een jaar geleden ook wat de soundtrack onder mijn mijn mijmeringen aan hem moest zijn; als hij er ooit niet meer zou zijn. Samen luisterden we naar Nick Drake, David Lang en Janáček en later naar Ravel. En vooral Death Speaks van David Lang raakte ons beiden diep. Met hem hoefde ik mijn soundtrack niet te delen, want we vermoedden allebei dat ik het nodig zou hebben om mijn herinneringen te begeleiden; en niet andersom.

Pijn en verdriet

Lieve Roy. Ik wilde je voor altijd bij me houden, maar jij had allang door dat je met het noorderlicht zou vertrekken; dat het eindig werd. Want zelfs in je grappen sorteerde je al voor op de dood. Vrijdagavond vertelde je me nog dat je ernaar verlangde om in je slaap te ontslapen. Ik mocht nog niet weg. Ik moest nog even blijven. En acht uur later is het gewoon gegaan zoals je zo graag wilde; in je slaap.

Roy. Man. Vanaf nu ben je voor mij alleen nog maar een diep gekoesterde droom. Maar wat zal ik jouw leven missen.

Maassluis, 18 november 2025

Een maand later

Vandaag is er alweer een maand voorbij sinds Roy Spanjers in de vroege ochtend van 8 november overleed in zijn slaap. Ik mis ‘m nog steeds. En ik merk dat ik tijd nodig heb om hem te gedenken. Daarom liep ik de afgelopen weken een rondje om de Delftse Hout. Daar heb ik een plekje gevonden waar ik kan luisteren naar Death Speaks: No. 4, Pain Changes van David Lang:

Ruim een jaar geleden luisterden we er nog samen naar en het nummer raakte ons beiden diep. Nu moet ik alles alleen doen; zoals ik vanaf nu alles zonder Roy moet doen. En ik kan je niet beschrijven wat dat betekent, want woorden als pijn, verdriet en gemis doen tekort aan wat ik voel; zoals elk woord tekort zou doen aan wat Roy voor me betekende. Daarom luister ik maar gewoon naar ‘zijn’ muziek en laat ik de ruimte om me heen vullen met wat ik hoor en waaraan ik denk als ik Roy gedenk: